Αίγυπτος, Χριστούγεννα 2022.

Τώρα, λίγες μέρες μετά, προσπαθώ ακόμα να βάλω σε τάξη τον απόηχο του ταξιδιού. Τις εικόνες, τις αισθήσεις, τα συναισθήματα. Όλα αυτά που σε ακολουθούν μετά από ένα ταξίδι στον ρου του ζωοδότη Νείλου. Ένα ταξίδι πίσω στους αιώνες. Ένα ταξίδι μέσα σε πολιτισμούς και θρησκείες. Ένα ταξίδι στην ζώσα συνέχεια.

Αισθάνομαι αδέξιος να εισδύσω στον τεράστιο όγκο και τον δαίδαλο των ιστορικών γεγονότων, μνημείων και περιγραφών. Άλλωστε δεν έχει και νόημα, μιας που σήμερα, με ελάχιστη έρευνα, είναι πολύ εύκολα προσβάσιμα στον καθένα.

Αυτό που θέλω να καταθέσω εδώ είναι κάτι από την αίσθηση και την μαγεία που έμεινε από μια τέτοια διαδρομή στο παρελθόν και στο σήμερα, περιορισμένη χρονικά σε δέκα ημέρες, που μόλις προλαβαίνεις να εισχωρήσεις, ελάχιστα, σε αυτό που είναι η Αίγυπτος.

Μέσα από προσωπικές ερμηνείες, εντυπώσεις και φωτογραφίες.

Το ταξίδι ξεκίνησε από το Κάϊρο κι ύστερα απλώθηκε κατά μήκος του Νείλου, από το Δέλτα μέχρι βαθειά στον Νότο, στην Άνω Αιγύπτο, κοντά στα σύνορα με το Σουδάν :

Κάϊρο, Αλεξάνδρεια, Λούξορ, Εντφού, Κομ Όμπο, Ασουάν, Αμπού Σιμπέλ.

Μια βουτιά στην Ιστορία…

Αρχαιολογικό Μουσείο Καϊρου

Η πρώτη επαφή με την ιστορία της Αιγύπτου ξεκινά από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Καϊρου.

Η απαρχή της Αρχαίας Αιγύπτου των Φαραώ, των Ιερατείων, των Ιερογλυφικών. Μικροευρήματα, αγαλματίδια, γιγαντιαία αγάλματα, μούμιες και η Στήλη της Ροζέτας, κλειδί στην αποκρυπτογράφηση της Ιερογλυφικής γραφής.

Υποτονικό ωστόσο σήμερα λόγω της μεταφοράς εκθεμάτων του τόσο στο κλειστό ακόμα Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στην περιοχή της Γκίζας, όσο και στο νεότευκτο Μουσείο Αιγυπτιακού Πολιτισμού.

Λούξορ και Καρνάκ

Οι αρχαίες Θήβες, πρωτεύουσα του βασιλείου και πόλη του Άμωνα Ρα

Η πρώτη άμεση επαφή με τα μνημεία.

Ένας τεράστιος αρχαιολογικός χώρος που εκτείνεται και στις δύο πλευρές του Νείλου.

Στην ανατολική όχθη, μέσα στον κύριο όγκο της σημερινής πόλης βρίσκονται τα μεγάλα συμπλέγματα των ναών του Λούξορ και του Καρνάκ.

Λούξορ

Καρνάκ

Νεκρόπολη των Θηβών

Στην δυτική όχθη εκτείνεται η Νεκρόπολη των Θηβών.

Εδώ βρίσκεται και η Κοιλάδα των Βασιλέων διάσπαρτη από τάφους Φαραώ, ο Νεκρικός Ναός της Χατσεπσούτ και οι Κολοσσοί του Μέμνωνα.

Κοιλάδα των Βασιλέων

Ναός της Χατσεπσούτ

Κολοσσοί του Μέμνωνα

Εντφού

Διαπλέοντας τον Νείλο, με κατεύθυνση το Ασουάν στον νότο, στην Δυτική όχθη συναντούμε την Εντφού, γνωστή κατά την ελληνιστική περίοδο της Αιγύπτου ως »Απόλλωνος πόλις», από τον Ώρο, τον κυριότερο θεό της πόλης που ταυτιζόταν με τον Απόλλωνα.

Ο ναός του κτίστηκε κατά την περίοδο του Πτολεμαϊκού Βασιλείου. Το άδυτο των αδύτων του, που περιβάλλεται από άλλα επί μέρους ιερά, είναι ένα από τα καλύτερα διατηρούμενα.

Κομ Όμπο

Πλησιάζοντας στο Ασουάν, στην δυτική και πάλι όχθη του Νείλου, βρίσκεται ο Ναός όπου λατρεύονταν οι θεοί Σομπέκ, θεός κροκόδειλος, και Ώρος. Τμήμα του ναού έχει καταστραφεί από πλημμύρες του Νείλου.

Η επίσκεψη, λόγω της βραδινής ώρας, πραγματοποιείται στον φωτισμένο Ναό και επεκτείνεται στην παρακείμενη έκθεση ταριχευμένων κροκοδείλων που, ενδεχομένως για λόγους εξευμενισμού, λατρεύονταν στην περιοχή.

Ενδιαφέρον, δίπλα στον ναό, έχει το Νειλόμετρο. Ένα πηγάδι συνδεδεμένο άμεσα με τον Νείλο. Μετρώντας μέσα εκεί την ποσότητα του νερού υπολόγιζαν κάθε φορά το μέγεθος της πλημμύρας, και εξ αυτού την έκταση των καλλιεργήσιμων εδαφών, τις ποσότητες της παραγωγής, τον προσδιορισμό των κερδών και ως εκ τούτου και τον υπολογισμό των φόρων!

Φράγμα του Ασουάν

Στην νότια πλευρά από την ομώνυμη πόλη, την νοτιότερη της Αιγύπτου.

Το γιγαντιαίο φράγμα του Ασουάν, αποτελεί το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της Αιγύπτου, μοναδικής σημασίας για την δημιουργία της τεράστιας λίμνης Νάσερ, που επέτρεψε τον έλεγχο των πλημμυρών, την αποφυγή των καταστροφών, την αύξηση των καλλιεργούμενων εδαφών και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Από την περιοχή προέρχεται το μεγαλύτερο μέρος του γρανίτη που έχει χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή των Αιγυπτιακών μνημείων.

Φίλαι

Κοντά στο φράγμα, σε νησίδα μέσα στην λίμνη, έχει μεταφερθεί το σύνολο των Ναών που βρίσκονταν στο νησί Φίλαι του Νείλου, του βυθισμένου σήμερα στα νερά, μετά την κατασκευή του Φράγματος.

Ο κυριότερος από τους Ναούς του συγκροτήματος είναι αφιερωμένος στην Ίσιδα.

Αμπού Σιμπέλ

Εδώ βρίσκονται οι δύο μεγαλοπρεπείς Ναοί του Ραμσή Β’ και της γυναίκας του Νεφερτάρι, που με φροντίδα της Unesco και την συμμετοχή πολλών χωρών, έχουν μεταφερθεί, ολόκληροι, από την αρχική τους θέση, για να αποφύγουν την πλημμύρα από την δημιουργία της λίμνης.

Μέσα στο άδυτο του Ναού του Ραμσή Β’ υπάρχουν τέσσερα αγάλματα αφιερωμένα στον ίδιο και στους θεούς Φθα, Ρα-Χοράκτι και Άμμωνα Ρα.

Ο Ναός είναι προσανατολισμένος ανατολικά, ώστε να φωτίζεται, ενώ δύο φορές τον χρόνο, τον Φεβρουάριο και τον Οκτώβριο, οι ακτίνες του ανατέλλοντος ηλίου εισδύουν στο άδυτο φωτίζοντας τα πρόσωπα μόνο των τριών από τα αγάλματα, παραλείποντας τον θεό του σκότους.

Παλιό μουσουλμανικό και χριστιανικό Κάϊρο.

Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί Κόπτες.

Το τζαμί του Μεχμέτ Αλή και η ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Τα μουσουλμανικά νεκροταφεία όπου για αρκετό διάστημα είχαν κατοικηθεί από πρόσφυγες που προήλθαν από τις βομβαρδισμένες από τους Ισραηλινούς πόλεις κατά τον διάρκεια του πολέμου με τους Αιγυπτίους.

Το χριστιανικό νεκροταφείο δίπλα στον Άγιο Γεώργιο, όπου βρίσκεται, προσπελάσιμος μέσα από τον Ναό της Θεοτόκου, ο ιερός χώρος παραμονής της Αγίας Οικογένειας κατά την φυγή της στην Αίγυπτο και το πηγάδι απ’ όπου αντλούσαν νερό, που παραμένει λειτουργικό αντλώντας σήμερα αγίασμα.

Το νέο μουσείο του Αιγυπτιακού πολιτισμού. Από τους βασιλείς και τους Φαραώ, στον Μέγα Αλέξανδρο και τους Πτολεμαίους, στην Ελληνορωμαϊκή εποχή, στους Χριστιανούς Κόπτες και τους Μουσουλμάνους.

Μία μίξη πολιτισμών και θρησκειών.

Γκίζα : Πυραμίδες και Σφίγγα.

Τα πιο γνωστά σύμβολα της Αιγύπτου. Η πρωτόγνωρη αίσθηση της κλίμακας τους, Τα μυστήρια που ακόμα τις περιβάλουν

τα απόνερα της βουτιάς…

Αυτό που μένει από το περιδιάβασμα ανάμεσα σε όλα αυτά τα μνημεία είναι η συνειδητοποίηση του χρόνου που απαιτείται για την κατανόηση και αποδοχή της βαθύτερης ουσίας και της προσφοράς τους.

Η αίσθηση της βύθισης μέσα στην μακραίωνη ύπαρξη ενός ακμαίου πολιτισμού που ολοκλήρωσε εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα τον κύκλο της ζωής του. Ενός πολιτισμού που για χρόνια μετά εξακολουθούσε να παραμένει αινιγματικός και σιωπηλός ως την στιγμή που αποκρυπτογραφήθηκε η ιερογλυφική γραφή του επιτρέποντας την ανάγνωση της ιστορίας του. Συνυφασμένης με την πολυπλοκότητα των θρησκευτικών πεποιθήσεων, την σχέση με τον θάνατο, την πίστη της αθανασίας της ψυχής και της επιστροφής της στο ταριχευμένο σώμα. Την καταγραφή της ιστορίας και εξύμνησης της δράσης και των έργων Θεών, Βασιλέων και Ιερατείων. Την διατήρηση ζωντανής της μνήμης. Και απόλυτης εξάρτησης της

Ενός πολιτισμού που σηματοδότησε ωστόσο τον ρου της ιστορίας, βάζοντας τα θεμέλια και επηρεάζοντας πολιτισμούς που ακολούθησαν κι έχουν συμβάλει καθοριστικά στην σημερινή πολιτισμική εξέλιξη.

Η σύντομη επαφή με όλον αυτόν τον πολιτισμό και τα μνημεία του καταδεικνύει την απόλυτη εξάρτηση της γέννησης και της ζωής του μέσα σε αυτό το αφιλόξενο τοπίο της ερήμου, από τα νερά και τις ιδιοτροπίες του Νείλου.

Εδώ είναι αναπόφευκτο το συναίσθημα του δέους που προκαλείται από την κλίμακα αυτών των μεγακατασκευών σε σχέση με τον άνθρωπο, μόλις τις συναντήσει ζωντανά.

Συναρπάζουν ακόμα τα μυστικά που εξακολουθούν να κρύβουν μέσα τους αλλά και η θεώρηση του πλαισίου και των συνθηκών κατασκευής τους. Οι τεχνικές, οι δεξιότητες, τα τεράστια μεγέθη και όγκοι των υλικών, οι απαραίτητες μεταφορές τους, οι απαιτούμενοι χρόνοι δόμησης τους.

Και αναπόφευκτα ο ανθρώπινος παράγοντας. Οι στρατιές των εργατών, η εξεύρεση και προέλευση τους, οι συνθήκες διαβίωσης και οι προσωπικές θυσίες τους. Η πολυπλοκότητα των μηχανισμών διαχείρισης και τροφοδοσίας τους.

Ανάμεσα στα κοινά χαρακτηριστικά τους συμπεριλαμβάνονται η επικάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των Ναών με λαξευμένα ή ζωγραφισμένα ιερογλυφικά κείμενα που καταγράφουν γεγονότα και ιστορία. Η ευρεία χρήση χρωμάτων στα κείμενα και στα διακοσμητικά στοιχεία τους. Η ύπαρξη κοινών τυπικών κωδίκων σύνθεσης και δόμησης τους. Οι πυλώνες, οι οβελίσκοι, τα γιγαντιαία αγάλματα. Η χρήση ποικίλων ρυθμών κιονόκρανων ταυτόχρονα σε διάφορα τμήματα των μνημείων, ακόμα και στις ίδια κιονοστοιχία, οι οβελίσκοι. Η αρμονία τους με τα χρώματα και τις φωτοσκιάσεις της ερήμου.

Σε όλη αυτή την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά, είναι εμφανής η επιρροή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, των Πτολεμαίων και του Ελληνορωμαϊκού πολιτισμού

Το ξηρό κλίμα αλλά και η έρημος, που είχε καταπιεί ολοσχερώς κάποια από μνημεία, συνετέλεσαν τόσο στην διατήρηση των δομικών στοιχείων τους, όσο και στο να παραμείνουν ανέπαφες τεράστιες επιφάνειες εσωτερικών τοιχογραφιών και οροφών, διατηρώντας ακόμα αυτούσια τα αρχικά χρώματα και διακοσμητικά στοιχεία τους.

Από την άλλη όμως μεριά οι κατά διαστήματα πλημμύρες του Νείλου έχουν σταθεί καταστροφική απειλή για πολλά από αυτά. Στα πλαίσια μιας αντίστοιχης μετέπειτα απειλής, επιχειρήθηκε το θαυμαστό επίτευγμα της μεταφοράς των μνημείων του νησιού Φίλαι και του Αμπού Σιμπέλ σε μια άλλη ασφαλή θέση, για να μη χαθούν στα νερά που πλημμύρισαν την τεχνητή λίμνης Νάσερ.

Οι εμφανιζόμενες φθορές στα μνημεία είναι αποτέλεσμα των φυσικών καταστροφών, της συνήθους πρακτικής αποξήλωσης υλικών για επόμενη επανάχρηση, αλλά και των παρελκυστικών τακτικών κλοπής και μετεγκατάστασης ολόκληρου ή τεμαχισμένου πολιτιστικού πλούτου. Δεν λείπουν βέβαια και οι φθορές βεβήλωσης που προκλήθηκαν συνειδητά από άλλους, ανάμεσα τους χριστιανούς και μουσουλμάνους, στα πλαίσια θρησκευτικών και πολιτισμικών αλλαγών.

Σήμερα, η αυξανόμενη επισκεψιμότητα των μνημείων, με την ταυτόχρονη παρουσία ορδών επισκεπτών, θέτει προβλήματα νέων φθορών, ενώ δυσχεραίνει ως ένα βαθμό και τις συνθήκες παρατήρησης τους.

Σημ. : κάποιες πληροφορίες χώρων, ναών και θεών, πέραν από αυτές που συλλέχτηκαν επί τόπου, στην διάρκεια των προφορικών ξεναγήσεων, έχουν συμπληρωθεί εδώ και με στοιχεία από την wikipedia,.

.

.

… και η επαφή με το σήμερα.

Κάϊρο

Βράδυ 17ης Δεκεμβρίου.

Πρώτη επαφή με την σημερινή πραγματικότητα, η αστυνομική παρουσία, η συνειδητοποίηση του μεγέθους της μεγαλούπολης και του κυκλοφοριακού χάους, κατά την διάρκεια της αργόσυρτης μεταφοράς από το Διεθνές αεροδρόμιο μέχρι το ξενοδοχείο, στο κέντρο του Καϊρου.

Η επόμενη, ολιγόλεπτη, πρωϊνή βόλτα στους δρόμους γύρω από το ξενοδοχείο, αποκαλύπτει ένα ελάχιστο μόνο κομάτι από του σημερινά πρόσωπα του Καϊρου, που εκπέμπει την αίσθηση μιας ξεπερασμένης ανθούσας περιόδου, με τα πολυόροφα κτίρια γεμάτα με ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Κυκλοφορώντας αργότερα και διασχίζοντας την πόλη σε διάφορες χρονικές στιγμές, συσσωρεύονται κι άλλες σκόρπιες εικόνες. Η οδική αρτηρία που την διασχίζει ολόκληρη συνδεδεμένη με το υπόλοιπο δίκτυο μέσω πολύπλοκων ανισόπεδων κόμβων. Οι μιναρέδες με την Ημισέληνο αλλά και τα καμπαναριά με τον Σταυρό. Οι αριστοκρατικές επαύλεις από άλλες κυρίως εποχές. Οι περιφραγμένες στρατιωτικές και αστυνομικές εγκαταστάσεις. Οι φαρδείς δρόμοι και τα σκοτεινά σοκάκια. Αλλά και άλλες όψεις της, λιγότερο ελκυστικές. Η μόλυνση και τα πολυόροφα, αδιάφορα έως πνιγηρά κτίρια κατοικιών σε πολύ πυκνή δόμηση.

Και βέβαια η περίφημη αγορά του Αλ Χαλίλι. Χρώμα, ζωή, πολύβοο πλήθος, ψώνια, παζάρι, μπαξίσι, καφές, τσάϊ στα παραδοσιακά καφέ.

Πόλη που, ασφυκτιόντας μέσα στο πλήθος των 25 έως 30 περίπου εκατομμυρίων κατοίκων της σήμερα, επεκτείνεται συνεχώς, ενσωματώνοντας διάφορες χρήσεις και δημιουργώντας σιγά σιγά έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από τις Πυραμίδες και την Σφίγγα της Γκίζας.

Νέες επεκτάσεις είναι η πόλη της 6ης Οκτωβρίου και το Νέο Κάϊρο, που θα στεγάσει όλα τα κυβερνητικά κτίρια, σε μια προσπάθεια ανακούφισης της συμφόρησης στο κέντρο.

Αλεξάνδρεια

Η »Αρχοντική» πόλη στο Δέλτα του Νείλου.

Σε όλο το παράλιο μέτωπο της, εμφανή τώρα τα σημάδια μιας ξεπεσμένης πια, αριστοκρατικής πτυχής της σε μια άλλη, προγενέστερη εποχή, συνυφασμένη με το ακμαίο Ελληνικό πνευματικό και εμπορικό στοιχείο. Ποτίζοντας τον βίο και την έμπνευση του Καβάφη. Έδρα του ορθόδοξου Πατριάρχου Αλεξανδρείας, και Πάσης Αφρικής.

Ξεκινώντας από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Πτολεμαίων. Τόπος του περίφημου Φάρου της. Κέντρο συνεχούς συσσώρευσης της παγκόσμιας επιστημονικής γνώσης στην καμμένη μετέπειτα Βιβλιοθήκη της.

Η σημερινή Νέα Βιβλιοθήκη, εγκατεστημένη στο υπερσύγχρονο νέο της κτίριο, αρχιτεκτονικό κόσμημα και τοπόσημο στο παράλιο μέτωπο της πόλης. Σημεία αναφοράς εξακολουθούν να παραμένουν η κατοικία του Καβάφη και το καφέ Τριανόν, τόπος όπου συνήθιζε να συχνάζει τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι της άρχουσας τάξης και των γραμμάτων

Στην θέση σήμερα του Φάρου ένα κάστρο.

Χωριό των Νουβίων

Βρίσκεται σε θέση νοτιοανατολικά του Ασουάν, πάνω στην νήσο Ελεφαντίνη του Νείλου.

Εμφανώς τουριστικός προορισμός, διατηρεί ωστόσο τον χαρακτήρα ενός τυπικού χωριού των Νουβίων με τα χαρακτηριστικά, έντονα, χαρούμενα χρώματα που χρησιμοποιούν στην βαφή των κτισμάτων τους, με επικρατέστερο το μπλέ.

Επίσκεψη στο Δημοτικό Σχολείο, για ένα γρήγορο μάθημα των αριθμών σε αραβική και νουβιακή διάλεκτο από τον ευθητενή δάσκαλο και σε ένα τυπικό σπίτι, όπου οι κροκόδειλοι αποτελούν κατοικίδια.

Στον δρόμο συνάντηση με διερχόμενες καμήλες και, αργότερα, η επιστροφή με ποικιλόχρωμα διακοσμημένες και φωτισμένες βάρκες.

Ο Νείλος

Μια ευπρόσδεκτη διαφοροποίηση του ταξιδιού, είναι η μετακίνηση με ποταμόπλοιο σε ένα μικρό μόνο κομμάτι αυτού του μυθικού ποταμού.

Διασχίζοντας για αιώνες το τεράστιο μήκος του δίνει ζωή στην έρημο που τον περιβάλει, επιτρέποντας στην Αίγυπτο να υπάρχει.

Εδώ οι ρυθμοί είναι πολύ πιο αργοί από τους υπόλοιπους της δεκαήμερης επίσκεψης.

Η διαβίωση πάνω στο ποταμόπλοιο. Οι χώροι του που κουβαλούν και αναφορές σε άλλες εποχές και ιστορίες. Η αίσθηση αυτής της άμεσης γειτνίασης με το νερό, ακριβώς έξω από τις πόρτες των εισόδων, έξω από τα δωμάτια.

Η πλεύση είναι ήρεμη στα ήσυχα νερά του ποταμού. Ο αέρας, η απόλυτη ηρεμία και η γαλήνη κάτω από τον ήλιο.

Οι αισθήσεις χαλαρώνουν κι αρχίζει η απόλαυση των εικόνων. Οι εναλλαγές του τοπίου πάνω στις ήρεμες όχθες. Ποικιλία φυτών, καλάμια, φοίνικες, οικισμοί, μιναρέδες, βράχια, άμμος και φόντο η έρημος.

Η μαγευτική ανατολή και η δύση του ήλιου πάνω από τα νερά.

Η κίνηση και η ζωή μέσα στο νερό. Ψάρεμα, φελούκες, κρουαζιερόπλοια, πολύχρωμες βάρκες μεταφοράς, ποταμόπλοια, παραπλέοντα και ομαδικά δεμένα, μικροπωλητές σε παράλληλη πλεύση.

Μέρες Γιορτινές

Τα στολισμένα χριστουγεννιάτικα δένδρα και οι ευχές για ένα ευτυχισμένο χρόνο, που δεν έλειπαν από τα ξενοδοχεία, αλλά και πολλά άλλα σημεία παραμονής κοινού, μας επαναφέρουν στο σήμερα και τις γιορτινές μέρες, μέσα σε αυτόν τον διαφορετικό τόπο.

24 Δεκεμβρίου, Παραμονή Χριστουγέννων.

Ξεκίνημα της ημέρας με μία αυθόρμητη διάθεση από τους συνταξιδιώτες, »να πούμε» όλοι μαζί τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, μέσα στο πούλμαν.

Το βράδυ στο ξενοδοχείο, μια μικρή γιορτή, εμπλουτισμένη συμπτωματικά και με την εορτή κάποιων γενεθλίων, για να δημιουργήσει την αίσθηση ατμόσφαιρας παραμονής των Χριστουγέννων.

25 Δεκεμβρίου, Χριστούγεννα !

Ξεκίνημα της μέρας από τον ελληνορθόδοξο ναό του Αγίου Νικολάου στο κέντρο του Καϊρου.

Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής τελεί την Χριστουγεννιάτικη λειτουργία μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα, με ψαλμωδίες σε Ελληνικά και Αραβικά

.Παρών και εκπρόσωπος της Αιγυπτιακής ηγεσίας.

Κάποιες συγκινησιακά φορτισμένες στιγμές από την ευκαιρία παρακολούθησης αυτής της Χριστιανικής γιορτής στο κέντρο μιας μουσουλμανικής χώρας.

Η αίσθηση της συνύπαρξης.

Το βράδυ το αποχαιρετιστήριο πια δείπνο, εν πλω.

η αίσθηση του σήμερα

Είναι προφανές οτι ο μικρός χρόνος παραμονής στην Αίγυπτο, ιδίως κατά την διάρκεια μιας θεματικής επίσκεψης και των καθοριστικών περιορισμών της, σε συνδυασμό με την συνεχή εναλλαγή τοποθεσιών και εικόνων, επιτρέπει μόνο μια επιφανειακή προσέγγιση της καθημερινής ζωής που αγγίζει τον επισκέπτη, παρέχοντας λίγα ερεθίσματα για την κατανόηση της.

Κάποια προσλαμβάνονται από τις πρώτες κιόλας εικόνες, άλλα απαιτούν μεγαλύτερο χρόνο και εξοικείωση από τον επισκέπτη.

Έτσι δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν βαθύτερα προβλήματα καθημερινών δυσκολιών, οικονομικών συνθηκών, συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, επικοινωνίας, κοινωνικής δαστρωμάτωσης, συνηθειών …, γιατί όλα φιλτράρονται μέσα από ελεγχόμενους χρόνους, από αυτά που λέγονται, από τουριστικές προθέσεις, από γρήγορες περαστικές εικόνες.

Εδώ, αυτά που κέντρισαν άμεσα την προσοχή είναι :

Το χαρακτηριστικό πολύβοο και επίμονο, ζωντανό πλήθος των μικροπωλητών που πλαισιώνει κάθε έξοδο και κάθε αρχαιολογικό χώρο. Που διεκδικώντας τα προς το ζην, επιζητά την προσοχή, χωρίς ωστόσο να δυσανασχετεί ή να αντιδρά σε πιθανή απόρριψη. Αλλά ταυτόχρονα το χαμόγελο και η έλλειψη ανασφάλειας μέσα σε πολυσύχναστα μέρη. Κάποιοι από τους μικροπωλητές επιχειρούν αγοραπωλησίες ακόμα και εν πλω, μέσα από την βάρκα τους που δένουν στα ποταμόπλοια. Ένα διαρκές παζάρι, με αποθέωση του στην αγορά του Αλ Χαλίλι. Το μπαξίσι σχεδόν σε κάθε είδους παρεχόμενης υπηρεσίας.

Η εμφανής παρουσία ένοπλης αστυνομίας σε διάφορα φυλάκια, μερικά ενισχυμένα και με μικρά τεθωρακισμένα οχήματα, και η στρατιωτική επιτήρηση, ιδιαίτερα στον νότο κοντά στα σύνορα με το Σουδάν.

Η ύπαρξη συνοδού ένοπλου αστυνομικού σε όλες τις μετακινήσεις με αυτοκίνητο και όλες τις επισκέψεις, αλλά και η απαίτηση αστυνομικής έγκρισης για οποιαδήποτε αλλαγή του εγκεκριμένου εκ των προτέρων προγράμματος, ενταγμένα όλα σε αυτή την λογική ελέγχου και προστασίας των ξένων επισκεπτών.

Αν κι αυτά αιφνιδιάζουν με την πρώτη ματιά, δημιουργούν ωστόσο μια πρόσθετη αίσθηση ασφάλειας σε αυτές τις ταραχώδεις περιοχές.

Η πυκνή, θορυβώδης, άναρχη, αλλά αυτορρυθμιζόμενη κυκλοφορία ανθρώπων και οχημάτων, σαφώς πιο έντονη στις μεγαλύτερες πόλεις, απαλλαγμένη ταυτόχρονα, τουλάχιστον εμφανώς, από αντιδικίες.

Με την πρόοδο της παραμονής συνειδητοποιούνται κι άλλα :

Ο διαφορετικός κοινωνικός περίγυρος σε μία μουσουλμανική χώρα κι επομένως η διαφορετική κουλτούρα με τους δικούς της κώδικες.

Η έλλειψη εμφανών μουσουλμανικών εξάρσεων σε συμπεριφορά και εμφάνιση.

Η ελευθερία κινήσεων των γυναικών και η συμμετοχή τους στον δημόσιο βίο.

Η συνύπαρξη πολλών τζαμιών και εκκλησιών.

Το κάλεσμα του Ιμάμη στην προσευχή, πέντε φορές την ημέρα και οι πιστοί που

προσεύχονται γονατιστοί, οπουδήποτε τυχαίνει να βρεθούν εκείνη την στιγμή.

Η εξαντλητική ζωή στην μεγαλούπολη και η ριζική αλλαγή ρυθμού και ασχολιών στο ποτάμι και γύρω από αυτό.

Τα νέα καλλιεργήσιμα εδάφη που εμφανίζονται μέσα στην έρημο, αξιοποιώντας τα νερά της λίμνης.

Η συνειδητοποίηση από κοντά της μέγιστης σημασίας του Νείλου στην ζωή της Αιγύπτου

Η εισροή επισκεπτών και η σημασία του τουρισμού στην οικονομία της Αιγύπτου.

Η προσέγγιση της διατροφής, που δεν διαφοροποιείται ιδιαίτερα της δικής μας, με απουσία χοιρινού κρέατος, περιορισμένη έως ελάχιστη χρήση οινοπνευματωδών ποτών, κάποιων από αυτά τοπικής παρασκευής και κυρίαρχα ροφήματα τους χυμούς, το τσάϊ, τον καφέ. Στα πλαίσια αυτά εντάσσεται και η σύσταση για χρήση μόνο εμφιαλωμένου νερού για πόση, παγάκια, πλύσιμο δοντιών, αλλά και η αποφυγή κατανάλωσης ωμών λαχανικών και σαλατών από τους επισκέπτες.

Οι ποικίλες αντιθέσεις

Τα σύγχρονα πολυόροφα ξενοδοχεία και οι παραδοσιακοί καφενέδες. Τα αριστοκρατικά κτίρια και τα απρόσωπα πανύψηλα κουτιά κατοικιών. Η Ημισέληνος και ο Σταυρός. Η σύγχρονη βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας και η αγορά του Αλ Χαλίλι, Οι εναέριοι δρόμοι και οι ανισόπεδες διαβάσεις, οι φελούκες, τα ιππήλατα αμαξάκια και οι καμήλες, Το Δέλτα του Νείλου και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην έρημο.

Ο Νείλος και η Έρημος,

Στις εμπειρίες που αποκτήθηκαν, στις εικόνες και στις εντυπώσεις που έμειναν, συνέβαλε και η οργάνωση του ταξιδιού με γνώση, ευαισθησία και συνέπεια.

Ένα μεστό, πυκνό πρόγραμμα ξεναγήσεων, με πρόσθετο χαρακτηριστικό την επιλογή ποιοτικής μουσικής, που συνέβαλε στην ηρεμία των ενδιάμεσων μετακινήσεων και δημιούργησε, όπου ήταν δυνατόν, την κατάλληλη ατμοσφαιρική εισαγωγή στο θέμα της επικείμενης επίσκεψης.

Το καθημερινό πρόγραμμα σαν επάξια ανταμοιβή για την κούραση της προηγούμενης μέρας.

Μια απολαυστική περιήγηση, με συντροφιά την ευχάριστη ομάδα των συνταξιδιωτών.

Φώτης Λαμπρινός